Điều gì khiến giá cà phê Việt Nam đi ngược lại với thế giới

Trong bối cảnh thị trường cà phê toàn cầu đang trải qua những biến động phức tạp, giá cà phê Việt Nam đã và đang có những diễn biến đáng chú ý, đặc biệt là xu hướng tăng giá ngược chiều so với thị trường thế giới. Hiện tượng này đặt ra nhiều câu hỏi về các yếu tố ảnh hưởng đến giá cà phê trong nước và vị thế của Việt Nam trên thị trường cà phê quốc tế.

Bài viết này nhằm phân tích sâu hơn các yếu tố đang tác động đến giá cà phê Việt Nam, từ đó đưa ra những nhận định và dự báo về xu hướng giá cà phê trong tương lai. Chúng ta sẽ xem xét kỹ lưỡng các yếu tố từ tự nhiên, thị trường, kinh tế đến xã hội, đồng thời so sánh với tình hình ở các quốc gia sản xuất cà phê lớn khác trên thế giới.

(Nguồn ảnh: giacaphe.com) (Giá cà phê ngày 23/8)

Giá cà phê Việt Nam vẫn tiếp tục tăng bất chấp giá cà phê thế giới giảm

Giá cà phê Việt Nam trong ngày 23/2 dao động từ 81.900 – 82.500 đồng/kg – đây là mức giá cao kỷ lục, nằm trong chuỗi tăng nhiều ngày liên tiếp. 

Trong khi giá cà phê nội địa tiếp tục đà tăng thì giá cà phê thế giới trên 2 sàn đã quay đầu giảm. Kết thúc phiên giao dịch gần nhất, giá cà phê Robusta tại London giao tháng 3/2024 giảm 78 USD/tấn, ở mức 3.174 USD/tấn, giao tháng 5/2024 giảm 64 USD/tấn, ở mức 3.113 USD/tấn. Giá cà phê Arabica giao tháng 5/2024 giảm 4,95 cent/lb, ở mức 183,15 cent/lb, giao tháng 7/2024 giảm 4,55 cent/lb, ở mức 182,1 cent/lb.

Tại sao giá cà phê lại tăng ngược chiều so với thế giới?

Đặt trong bối cảnh chung của toàn ngành, rõ ràng giá cà phê Việt Nam đang có những bước đi ngược chiều gió. Theo các chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng này là do tại các tỉnh Tây Nguyên, nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp tục tăng giá để gom hàng trả nợ hợp đồng. Sản lượng cà phê giảm, giá cà phê tăng đã khiến nhiều nông dân “ém” hàng, không chịu bán. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc gom đủ hàng để sản xuất, giao dịch với đối tác. Để có hàng giao, các doanh nghiệp đành phải tăng giá mua vào, đẩy giá cà phê nội địa tại các tỉnh Tây Nguyên lên cao. 

Không chỉ các thị trường Âu – Mỹ mà ngay cả Trung Quốc cũng đang tăng nhập khẩu cà phê. Trung Quốc hiện là nước nhập khẩu cà phê lớn thứ 3 của Brazil chỉ sau Mỹ và Nhật Bản. Với xu hướng sử dụng cà phê ngày càng phổ biến tại Trung Quốc sẽ khiến nhu cầu tiêu thụ cà phê trên thế giới ngày càng tăng. Ngược lại với nhu cầu tiêu thụ cao là sản lượng cà phê được dự đoán giảm trong năm nay. Cung không đủ cầu sẽ lại là động lực để giá cà phê tăng trưởng.

China: green coffee import volume 2025 | Statista

Các yếu tố tác động đến giá cà phê

Yếu tố tự nhiên

• Thời tiết: Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến ngành cà phê Việt Nam. Hạn hán kéo dài ở Tây Nguyên – vùng trồng cà phê chính của cả nước – đã làm giảm năng suất đáng kể. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, năm 2023, sản lượng cà phê Việt Nam giảm khoảng 10-15% so với năm trước do ảnh hưởng của El Nino.

• Đất đai: Chất lượng đất suy giảm do canh tác quá mức cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Nhiều vùng đất bazan màu mỡ ở Tây Nguyên đã bị bạc màu sau nhiều năm trồng cà phê liên tục mà không được cải tạo đúng cách.

(Nguồn ảnh: VOV)

Yếu tố thị trường

• Cung cầu: Sản lượng cà phê Việt Nam năm 2023 đạt khoảng 1,6 triệu tấn, giảm so với mức 1,8 triện tấn năm 2022. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu vẫn tăng, tạo áp lực tăng giá.

• Giá cả trên thị trường thế giới: Mặc dù giá cà phê Robusta trên sàn London có xu hướng giảm trong nửa đầu năm 2023, giá cà phê Việt Nam vẫn tăng. Điều này cho thấy sự tách biệt tương đối của thị trường nội địa với thị trường quốc tế.

• Chính sách của nhà nước: Việc áp dụng chính sách hỗ trợ nông dân thông qua các chương trình tái canh cà phê và hỗ trợ kỹ thuật đã góp phần nâng cao chất lượng cà phê, từ đó tạo điều kiện cho việc tăng giá.

Yếu tố kinh tế

• Lạm phát và tỷ giá hối đoái: Lạm phát ở Việt Nam được kiểm soát tốt trong năm 2023, duy trì ở mức dưới 4%. Tuy nhiên, việc đồng USD mạnh lên so với VND đã tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu cà phê, góp phần đẩy giá lên cao.

• Giá xăng dầu và chi phí khác: Xăng dầu là một trong những nhiên liệu thiết yếu trong sản xuất và vận chuyển, chi phối việc vận chuyển cà phê từ nơi này sang nơi khác (từ nơi sản xuất đến các nhà máy hoặc xuất khẩu). Bên cạnh đó, các chi phí như nhân công, đầu tư sản xuất cũng sẽ ảnh hưởng đến giá cà phê.

Yếu tố xã hội

• Nhu cầu tiêu thụ cà phê: Xu hướng tiêu dùng cà phê chất lượng cao và cà phê đặc sản ngày càng tăng ở Việt Nam. Theo Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam, tiêu thụ cà phê nội địa tăng trung bình 10% mỗi năm trong 5 năm qua.

• Sự phát triển của ngành công nghiệp chế biến cà phê: Việt Nam đang đẩy mạnh chế biến sâu cà phê, tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng như cà phê hòa tan, cà phê rang xay. Điều này góp phần nâng cao giá trị của cà phê Việt Nam trên thị trường.

• Sản lượng cà phê tồn kho: Giá cà phê khi sản lượng tồn kho cao sẽ thấp hơn khi lượng tồn kho xuống thấp. Nhiều người nông dân thường gom hàng chờ cuối mùa để bán được giá nhưng đến cuối cùng lại không được như ý bởi chúng ta chưa chủ động được thị trường tiêu thụ nên bị phụ thuộc nhiều vào thị trường thế giới. Doanh nghiệp tuy cần nhưng không mua đủ hàng để xuất khẩu vì sợ rủi ro còn người dân thì trữ hàng đợi giá cao. Tình trạng này khiến cả hai bên đều chịu thiệt. 

Nguồn tham khảo:

https://giacaphe.com/gia-ca-phe-noi-dia/

https://vietnamagriculture.nongnghiep.vn/vietnams-coffee-prices-has-the-potential-to-be-highest-in-the-world-in-2024-d370517.html